Hiệu ứng Dunning & Kruger và bài học kinh điển trong đầu tư chứng khoán từ các "F0"

Hiệu ứng Dunning & Kruger và bài học kinh điển trong đầu tư chứng khoán từ các "F0"

Góc nhìn của Dunning & Kruger cho thấy một thực tế quen thuộc là nhà đầu tư mới thường nhanh chóng hưng phấn cao độ khi mới bắt đầu tham gia, đặc biệt là trong các giai đoạn tăng trưởng nhanh của thị trường chứng khoán như 2 năm trở lại đây. Tuy nhiên khi trải qua những đau thương đầu tiên thì trải nghiệm và kiến thức đầu tư sẽ dần tạo ra vùng tự tin mới ổn định và hữu ích hơn cho một chặng đường đầu tư dài hạn.
Trong báo cáo mới đây, IPAAM đã chia sẻ câu chuyện "Hiệu ứng Dunning & Kruger trong đầu tư" với bài học hữu ích trong quá trình đầu tư chứng khoán. Dưới đây là trích dẫn bài viết:
Chắc hẳn bạn từng nghe "Khi bà bán trà đá cũng tư vấn mua cổ phiếu, là lúc cận kề sự đổ vỡ". Dù nghe qua đây chỉ là những tín hiệu mang tính kinh nghiệm, nhưng thực tế điều này cũng ngầm thể hiện tâm lý thị trường đang ở mức hưng phấn cao, hàm chứa nhiều rủi ro. Hiệu ứng Dunning & Kruger mô tả về mối tương quan giữa sự hiểu biết của một người về một lĩnh vực và mức độ tự tin của họ trong lĩnh vực đó, phần nào cũng cắt nghĩa một phần quá trình "hưng phấn" trong thời gian đầu tham gia đầu tư của các nhà đầu tư mới vào thị trường chứng khoán
Nhìn chung, Dunning & Kruger mô tả quá trình này diễn ra như sau:
Khi chưa biết gì về lĩnh vực nào đó thì mức độ tự tin của một người sẽ bằng 0. Điều thú vị là khi bắt đầu tìm hiểu những bước đầu tiên và sớm gặt hái được thành công ban đầu thì ngay lập tức mức độ tự tin tăng nhanh chóng, đương nhiên, vượt quá năng lực và kiến thức thực sự đã thu nhận được. Họ rất tự tin về những phát biểu của mình, hay thậm chí bắt đầu chỉ dạy và mạnh dạn rủ rê người khác. Giai đoạn này gọi là Peak of Mt. Stupid – Đỉnh cao của sự khờ dại.
Khi bắt đầu đào sâu nghiên cứu, hoặc bị tác động bởi những thất bại lớn đầu tiên thì sự tự tin này ngay lập tức rớt xuống gần như bằng không. Khi đang ở đỉnh cao tự tin,aaatâm lý bi quan và tiêu cực, cũng như nghi ngờ những kiến thức tích lũy và kinh nghiệm trước đó của bản thân. Giai đoạn này gọi là Valley of Despair – Thung lũng của sự thất vọng.

Tiếp tục nghiên cứu và tìm hiểu một cách nghiêm túc và có hệ thống, mỗi ngày sự hiểu biết của họ sẽ mỗi tăng – song song đó sự tự tin của họ dần tăng dần trở lại. Giai đoạn này gọi là Slope of Enlightment – Con dốc của sự khai sáng.


Việc tăng dần này sẽ cần nhiều thời gian tích lũy, tốc độ chậm hơn rất nhiều so với giai đoạn Peak of Mt. Stupid tuy nhiên là những sự gia tăng bền vững và đến từ kiến thức và kinh nghiệm thực tế. Nhà đầu tư trên thị trường sẽ dần trở thành chuyên gia thực thụ và sự tự tin có được phản ánh đúng năng lực và trải nghiệm của bản thân, duy trì để mức ổn định nào đó. Giai đoạn này gọi là Plateau of Sustainability – Cao nguyên của sự bền vững.
Theo Dunning & Kruger, điều bất ngờ là ngay cả sự tự tin này tăng dần cũng khó lòng đạt đến "vùng đỉnh" trước đó tại giai đoạn đầu. Giải thích cho hiện tượng này trong đầu tư, nhà đầu tư có kinh nghiệm thường hiểu rõ câu chuyện cơ hội và rủi ro luôn song hành trong thị trường, sự tự tin luôn đi kèm với những cẩn trọng cần thiết. Trong khi những nhà đầu tư mới, những thành quả đến sớm thường che mất ánh mắt nhìn về phía rủi ro, chỉ có cơ hội, "món hời" và sự hưng phấn luôn hiển hiện, tạo điều kiện cho sự tự tin - hưng phấn lên cực điểm.
Trong đầu tư chứng khoán, có câu nói truyền tai là: "When your taxi driver is telling you to buy stock, you know it’s time to sell" – Tạm dịch: "Khi người tài xế taxi khuyên bạn nên đầu tư vào chứng khoán, bạn biết đó là thời điểm nên bán"
Như xu hướng tiền ảo, năm vừa rồi cũng cũng có một câu tương tự: "When the housewives become a crypto expert, it’s time to run" – Tạm dịch: "Khi các bà nội trợ cũng bắt đầu trở thành chuyên gia về crypto, bạn biết đó là lúc nên tháo chạy".
(Lưu ý là các ví dụ trên không có ý xúc phạm những người lái taxi hay những bà nội trợ, người ta chỉ mượn hình ảnh đó để chỉ những người đang trong Peak of Mt. Stupid – Những người không chuyên nhưng có mức độ tự tin rất cao trong đầu tư).

Góc nhìn của Dunning & Kruger cho thấy một thực tế quen thuộc là nhà đầu tư mới thường nhanh chóng hưng phấn cao độ khi mới bắt đầu tham gia, đặc biệt là trong các giai đoạn tăng trưởng nhanh của thị trường chứng khoán như 2 năm trở lại đây. Tuy nhiên khi trải qua những đau thương đầu tiên thì trải nghiệm và kiến thức đầu tư sẽ dần tạo ra vùng tự tin mới ổn định và hữu ích hơn cho một chặng đường đầu tư dài hạn.
Long Châu
Theo Doanh nghiệp và Tiếp thị

Thời xưa xé ruột chăn giấu vài chục cây vàng, bán rau trữ được nửa bao tải nhẫn: Nhà đầu tư bây giờ lại ỏng eo chê giữ vàng là thất bại!

Nhìn từ góc độ tài sản cất trữ và đầu tư, vàng luôn có vị thế nhất định, ngay cả ở hiện tại.
Việc mỗi người đầu tư bao nhiêu tiền phụ thuộc rất nhiều vào kiến thức nền tảng cũng như tiềm lực tài chính mà người đó có, chính vì vậy không thể có một câu trả lời hoàn toàn đúng cho tất cả các trường hợp, chuyên gia phân tích.
Nhìn từ góc độ tài sản cất trữ và đầu tư, vàng luôn có vị thế nhất định, ngay cả ở hiện tại, với nhiều người trung niên và lớn tuổi, vàng vẫn được coi trọng. Thực tế này không chỉ xảy ra tại Việt Nam mà cả trên thế giới cũng như vậy. Trong báo cáo công bố vào tháng 6/2020, tổ chức tài chính JP Morgan Chase cho biết các nhà đầu tư lớn tuổi chuộng vàng trong khi các nhà đầu tư trẻ có xu thế nghiêng nhiều hơn về bitcoin.
Ở Việt Nam, vàng vốn rất được lòng nhiều người trung niên và lớn tuổi. Có thể kể đến hai câu chuyện sau do chính bản thân tác giả chứng kiến: Một người bác trong họ của mình lúc sống rất giản dị, tằn tiện, không ai biết bác có bao nhiêu tiền và cất ở đâu vì cũng không thấy bác ra ngân hàng bao giờ. Cho đến một ngày khi đã 89 tuổi, bác qua đời.
Công việc tang ma cho bác xong xuôi, người nhà ngồi xem xét lại từng món đồ của bác, bất chợt có người phát hiện ra trong chiếc chăn bông bác đắp bao nhiêu năm nay có những vật cứng nhỏ bất thường. Cắt chăn bông ra xem xét thật kỹ, người nhà vô cùng bất ngờ khi phát hiện ra có đến vài chục cây vàng được may vào ruột chăn từ lúc nào không ai biết. Vàng sau đó được chia đều cho con cháu trong nhà.
Câu chuyện thứ hai, người cậu của tác giả mới xây xong nhà vào năm ngoái, cậu năm nay cũng gần 60 tuổi, làm nghề bán rau ở chợ cho đến giờ cũng gần 40 năm rồi. Cậu có gửi tiền ngân hàng nhưng số tiền thực ra không quá lớn. Điều khiến mọi người ngạc nhiên nhất chính là khi xây nhà, cậu đã quyết định công bố ra số vàng mà cậu cất trữ nhiều năm nay, đó chính là khoảng nửa bao tải vàng nhẫn 1,2 chỉ mà cậu đã tích cóp sau mấy chục năm buôn bán ở chợ. Tất nhiên, nhờ số vàng này mà việc xây nhà đã được hoàn tất nhanh chóng.
Người viết lớn lên khi mà từ thập niên 1990, việc mua bán các mảnh đất khi đó chủ yếu được tính toán dựa trên đơn vị vàng theo kiểu như mảnh đất này bao nhiêu cây vàng, mảnh đất khác bao nhiêu cây vàng. Ngoài gửi tiết kiệm, bố mẹ và các bác các chú xung quanh cũng rất quan tâm đến tiết kiệm bằng vàng, cứ vài tháng mẹ của người viết lại đi mua chỉ vàng về cất tủ. Ảnh hưởng bởi tâm lý ấy, nên từ lúc bắt đầu đi làm, người viết cũng có thói quen định kỳ đi mua vàng về cất trữ, cùng lúc song song gửi tiết kiệm. Hai hình thức bảo toàn tài sản đó được duy trì nhiều năm cho đến sau này mới chuyển một phần tiền sang trái phiếu, cổ phiếu.
Vì sao vàng lên ngôi vương một thời?
Để hiểu được tại sao một số người trung niên và người lớn tuổi vẫn ưa chuộng vàng trong xã hội cũng như việc liệu vàng có phù hợp với người trẻ trong vai trò công cụ đầu tư , chúng tôi đã có trao đổi với ông Nguyễn Minh Tuấn, Tổng Giám đốc của AFA Capital đồng thời là nhà sáng lập của TOPI - Ứng dụng Đầu tư và Quản lý Tài chính cá nhân.
Theo giải thích của ông Tuấn, khi nói đến đầu tư, thì phải có sản phẩm tài chính. Trước đây, thị trường tài chính chưa phát triển thì các sản phẩm tài chính còn rất ít, ví dụ như trước đây có ngoại tệ, vàng, tiền gửi, nhà đất và không còn sản phẩm nào nữa. Khi thị trường chứng khoán phát triển, chúng ta mới có thị trường cổ phiếu, hoặc những năm gần đây khi thị trường trái phiếu phát triển, có thêm thị trường trái phiếu, đến gần đây, những chứng chỉ quỹ hoặc danh mục ETF phát triển. Vào giai đoạn đầu, cũng không có những sản phẩm đó. Thực tế này lý giải cho việc tại sao người lớn tuổi lại thích vàng, bởi vàng là sản phẩm xuất hiện ngay từ đầu của thị trường tài chính và mọi người đã quen với nó rồi.
Thứ hai, xét về đặc tính của vàng, vàng vừa là tiền tệ vừa là hàng hóa, ở thời điểm trước, khi gửi vàng vào ngân hàng, vẫn còn có lãi, đó là đặc tính tiền tệ của nó, hoặc có thể vay vàng ra để mua nhà, thanh khoản rất cao, ngoài ra nó cũng là hàng hóa và có thể cầm đến bất kỳ đâu, Hà Nội hay Sài Gòn thì vàng có đặc tính nhỏ gọn. Ở bất kỳ đâu, người ta chỉ cần thử tuổi vàng là có thể mua lại ngay được, giá trị của vàng lại cao, chính vì vậy nên độ phổ biến của vàng rất cao với nhóm những người lớn tuổi thì đó là chuyện đương nhiên.
Sau này khi mà các nghị định của chính phủ ra đời hạn chế, siết chặt quản lý thị trường vàng thì không được gửi vàng nữa mà gửi vàng phải thu phí, việc sở hữu vàng co hẹp lại, ngoài ra, thị trường tài chính có nhiều sản phẩm hơn. Với người trẻ bây giờ họ cũng có thêm tiền điện tử, mọi người sẽ thấy vàng phù hợp với người lớn tuổi là vì như vậy.
Quy tắc 4 tầng: Nắm rõ để không "lọt hố"
Gần đây có quan điểm cho rằng nắm giữ vàng thực chất là một sự thất bại bởi lợi suất mà vàng mang lại quá thấp, ông Tuấn khẳng định quan điểm này không chính xác. Theo số liệu mà ông Tuấn cung cấp, trong vòng 50 năm trở lại đây, vàng mang lại mức lợi tức trung bình năm khoảng 11%, còn nếu tính riêng trong 20 năm trở lại đây, mức lợi suất trung bình mà vàng mang lại khoảng 12%. 12% là một mức lợi tức mà theo như trong báo cáo của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), vàng đứng thứ 4 về lợi suất. Đứng đầu về lợi suất là cổ phiếu của các quốc gia mới nổi (emerging markets), sau đó đến thị trường bất động sản của Mỹ, thứ ba đến chứng khoán Mỹ và thứ tư đến vàng.
Về việc người trẻ có nên sở hữu vàng hay không, ông Tuấn chia sẻ rằng mỗi người cần phải xây dựng được tháp tài sản cho mình: tầng đáy hay còn gọi là tầng hầm chính là tài sản vô hình tức là kiến thức, tầng thứ hai gọi là tầng bảo vệ tức tài sản mang tính chất bảo vệ giống như nhà ở, bảo hiểm và vàng; tầng thứ ba là những tài sản mang tính chất thu nhập tức là nó mang lại những thu nhập ổn định như tiền gửi, chứng chỉ quỹ; tầng thứ tư là tài sản tăng trưởng như cổ phiếu, bất động sản đất nền và trên cùng là tài sản rủi ro ví như tiền điện tử dù Việt Nam chưa công nhận chính thức nhưng mức độ tăng giá của nó rất cao.


Thế nên việc người trẻ có nên mua vàng hay không còn tùy thuộc vào tầng đáy, tức là nền tảng kiến thức của họ như thế nào. Nếu không có kiến thức về tiền điện tử, người đó bảo là không, tôi không mua vàng, chỉ mua tiền điện tử thôi chắc chắn người đó sẽ chịu rủi ro rất lớn. Nhưng nếu ai đó bảo tiền điện tử chưa hợp pháp, chỉ mua vàng thôi thì cũng không chắc chắn bởi người chuyên về ngành IT sẽ hiểu về bảo mật hiểu về tiền điện tử. Mỗi người sẽ có những lựa chọn riêng phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của mình.
Còn trên bình diện thế giới, danh mục thường chứa khoảng 5% vàng, bởi vàng mang tính chất ổn định và có lợi nhuận về dài hạn bởi vàng có mức biến động thấp thứ 3 trong các lớp tài sản đầu tư. Quan trọng nhất đầu tư phải đều đặn, mình có thể mỗi tháng lương hoặc vài ba tháng lương mua một chỉ cất đi sẽ mang lại hiệu quả thực sự về tiết kiệm và đầu tư.

NGỌC DIỆP - DESIGN: MAI LINH
Pháp luật & bạn đọc

NHỮNG LỜI KHUYÊN SÂU SẮC TỪ CÁC TRADERS THÀNH CÔNG

Giao dịch (ngoại hối, chứng khoán, bất động sản, …) là một trong những nghề nghiệp đem lại những phần thưởng to lớn nhất trên thế giới, và nó cũng là nghề nghiệp đem lại sự chán nản, thất vọng, mệt mỏi bậc nhất nếu như bạn không đi đúng hướng.
Để giao dịch đúng, nó bao gồm tất cả mọi thứ, từ việc bạn có một chiến thuật/phương pháp giao dịch hiệu quả, kiểm soát được cảm xúc – kỷ luật của bản thân, … trong thị trường. Mọi traders đều phải đi qua từng ấy con đường, nếm đủ mọi trạng thái – cảm xúc trước khi đạt được những thành công nhất định.
Nếu bạn vẫn đang loay hoay mất phương hướng, nản lòng trong việc tìm đến thành công với giao dịch ngoại hối, hay nếu bạn đang đạt được những thắng lợi đầu tiên hoặc lâu dài, thì những câu nói đến từ những nhà giao dịch ĐÃ thành công mà tôi liệt kê trong bài viết ngày hôm nay, dành cho bạn. Bạn có thể sẽ thấy như được truyền thêm cảm hứng, được mở mang và tái tập trung lại định hướng của mình để giao dịch chuẩn xác hơn, cho dù bạn đã từng nghe hay đọc được chúng ở đâu đó, chắc chắn như vậy …
1. “In this business if you’re good, you’re right six times out of ten. You’re never going to be right nine times out of ten.” -Peter Lynch –
( Tạm dịch : “Trong lĩnh vực kinh doanh này, nếu bạn giỏi, bạn đúng 6 lần trên tổng số 10. Bạn không bao giờ có thể đúng 9 trong 10 lần đâu.” )
Câu nói này nhắc chúng ta nhớ đến 1 sự thật hiển nhiên mà tôi đã nhiều lần đề cập : ngay cả các trader giỏi nhất trên thế giới cũng không thể chiến thắng ở mọi lệnh giao dịch, tỉ lệ 60% lệnh thắng đã là cao.
Hãy nhớ đến bài toán kiểm soát vốn/rủi ro và tỉ lệ phần trăm số tiền khi cắt lỗ/chốt lời, bạn hoàn toàn có thể kiếm được (nhiều) tiền với thậm chí 1 tỉ lệ lệnh thắng thấp hơn con số 60%.
2. “What seems too high and risky to the majority generally goes higher and what seems low and cheap generally goes lower.” -William O’Neil –
( Tạm dịch : “Những thứ nhìn có vẻ như (giá) quá cao và rủi ro thì lại thường lên cao hơn, còn những thứ có vẻ (giá) thấp và rẻ lại thường xuống còn thấp hơn nữa.” )
Câu nói này trước đây tôi biết được khi đang giao dịch chứng khoán, và quả đúng vậy.Những cổ phiếu có giá càng cao, lại gần hoặc vừa phá đỉnh thì thường là những cổ phiếu an toàn nhất. Ngược lại, những cổ phiếu “ruồi” có giá rẻ mạt, ta tưởng là có thể mua chúng với giá hời, lại thường khiến ta ăn quả đắng.
Trong 1 xu hướng (trend) mạnh mẽ, tôi không ngần ngại tìm kiếm điểm vào lệnh buy khi ở gần ngưỡng kháng cự cao nhất hay lệnh sell ở gần ngưỡng hỗ trợ thấp nhất. Tất nhiên còn tùy thuộc vào 1 số yếu tố khác chứ không phải áp dụng cho mọi lệnh giao dịch.
Một khi bạn đã biết cách đọc biểu đồ nến, bạn sẽ có những “cảm nhận” về thị trường, về xu hướng, về lực đẩy của nó. Hãy mở biểu đồ cặp EUR – USD và xem lại – ôn lại trong năm 2014 chuyện gì đã xảy ra.
3. “It takes 20 years to build a reputation and 5 minutes to ruin it. If you think about that, you’ll do things differently.” – Warren Buffett –
( Tạm dịch : “Danh tiếng mất 20 năm để xây dựng nhưng hủy hoại nó chỉ mất 5 phút. Nếu bạn luôn nghĩ về điều này, hẳn bạn đã làm mọi chuyện khác đi.” )
Câu nói đến từ huyền thoại W.Buffet trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng nó trong giao dịch ngoại hối. Theo quan điểm của tôi, Buffet đang nói đến việc quản lý vốn-và-rủi ro ở đây.
Là một trader, bạn hoàn toàn rất dễ phá hủy số tiền lời kiếm được trong 1 hay nhiều tháng chỉ với 1 lệnh thua duy nhất. Điều này rất thường xuyên xảy ra, ngay cả với những trader thành công. Bạn đang tự tin vì kiếm được nhiều tiền, tự tin vì có quá nhiều lệnh thắng, tự tin vì biểu đồ nến đang hình thành cực kỳ đẹp, … bạn đánh 1 lệnh thật lớn, và thua.
Tệ hại hơn, lệnh thua này không chỉ làm bạn mất tiền, nó còn ảnh hưởng vô cùng lớn đến cảm xúc và tinh thần của bạn, điều này còn nguy hiểm hơn việc mất tiền nhiều lần. Đừng để nó xảy ra với bạn, hãy kiểm soát rủi ro với tất cả lệnh giao dịch, tăng chúng thật từ từ khi bạn đang thành công. Và nhớ rằng, số tiền stoploss phải luôn khiến bạn cảm thấy (thật sự) thoải mái nếu là một lệnh thua, không lệnh giao dịch nào là chắc chắn thắng và hãy luôn ngủ ngon mỗi đêm chứ đừng thấp thỏm lo âu không biết lệnh giao dịch của mình đang lời hay lỗ …
4. “In investing, what is comfortable is rarely profitable.” – Robert Arnott –
( Tạm dịch : “Trong đầu tư, thứ đem lại sự thoải mái thì hiếm khi mang tới lợi nhuận.” )
Trong giao dịch ngoại hối, câu nói này sẽ được ta áp dụng : thường thì khi giao dịch mà bạn “thoải mái”, dễ dãi nhất lại không phải cách giao dịch đúng đắn. Phần lớn những gì mà con người ta cảm thấy muốn làm trong thị trường lại thường khiến họ mất tiền : ai cũng thích giao dịch nhiều, vào lệnh là thấy sướng, việc kiên nhẫn chờ đợi mới khó và không hề thoải mái chút nào ; nhìn thấy lệnh đang lỗ, ai cũng muốn cắt lỗ đi cho khỏi lỗ thêm, việc chấp nhận và để thị trường tự cắt lỗ cho bạn mới khó ; nhìn thấy lệnh lời được chút ít, nhiều người muốn chốt luôn, yên tâm là có tiền đây rồi, nhỡ nó giảm mất thì sao , việc bản lĩnh chờ nó chạm giá mục tiêu dù cho bao lần thị trường trồi sụt mới khó, …
Những nhà giao dịch chuyên nghiệp và thành công rất hiểu tâm lý và hành vi của những tay gà mờ, họ luôn tìm kiếm những cơ hội diễn biến giá mà gợi ý cho họ rằng những traders gà sẽ làm gì tiếp theo, để họ làm ngược lại.
5. “I’m always thinking about losing money as opposed to making money. Don’t focus on making money, focus on protecting what you have” – Paul Tudor Jones –
( Tạm dịch : “Tôi luôn nghĩ đến việc mất tiền trước khi nghĩ xem mình sẽ kiếm được bao nhiêu. Đừng tập trung vào lợi nhuận có thể đạt được, hãy tập trung vào việc bảo vệ những gì bạn đang có.” )
Bảo toàn vốn là một trong những chìa khóa để thành công với giao dịch ngoại hối (hay các lĩnh vực khác như chứng khoán, bất động sản, …). Tránh xa những cơ hội không rõ ràng, chỉ giao dịch với những biểu đồ nến có xác suất thắng cao nhất, đừng để cảm xúc nhấn chìm bạn.
Chúng ta không sợ mất cơ hội, thị trường sẽ luôn ở đó ngày mai, năm sau hay … kiếp sau. Điều ta nên sợ là mất tiền.
6. “If you personalize losses, you can’t trade.” – Bruce Kovner –
( Tạm dịch : “Nếu bạn cá nhân hóa những lệnh thua của mình, bạn không thể giao dịch được đâu.” )
Bạn cần phải tách rời bản thân mình với từng lệnh giao dịch. Bạn không được quá sát sao, gắn chặt với nó (vào lệnh rồi ngồi cả ngày thấp thỏm nhìn số tiền nhảy múa chẳng hạn). Nếu bạn rơi vào cái bẫy này, bạn sẽ giao dịch liên tục, đặt rủi ro quá lớn so với tài khoản, và cuối cùng là đốt cháy nó.
Bạn cần hiểu rằng 1,2 lệnh chẳng nói lên được điều gì, đừng vì một vài lệnh gần nhất có kết quả thua hay thắng làm ảnh hưởng đến bạn. Bạn chỉ đơn giản là tuân thủ phương pháp giao dịch của mình, nếu cơ hội xuất hiện thì không ngần ngại mà vào lệnh ngay, tiếp đó để thị trường làm nốt phần việc còn lại.
7. “The key to trading success is emotional discipline. If intelligence were the key, there would be a lot more people making money trading… I know this will sound like a cliché, but the single most important reason that people lose money in the financial markets is that they don’t cut their losses short.” Victor Sperandeo –
( Tạm dịch : “Chìa khóa để giao dịch thành công là kỷ luật. Nếu sự thông minh là chìa khóa, hẳn số người kiếm được tiền từ giao dịch sẽ tăng lên nhiều lần. Tôi biết điều này nghe có hơi sáo rỗng, nhưng lí do có thể nói là quan trọng nhất khiến con người ta mất tiền trong thị trường tài chính đó là do họ không cắt những khoản thua lỗ sớm hơn.” )
Bạn không cần phải là thiên tài, có IQ sánh ngang với Enstein để kiếm được tiền dài hạn trong giao dịch ngoại hối. Việc kiểm soát được cảm xúc và tuân thủ kỷ luật quan trọng hơn. Bạn hẳn từng thấy vô vàn những vị giáo sư, tiến sĩ chuyên ngành về tài chính hẳn hoi nhưng chẳng kiếm được đồng nào từ chuyên môn của mình, mặc dù họ rất thông minh. Nhắc đến đây tôi mới nhớ về 1 người thầy dạy trong trường đại học, chuyên về chứng khoán, có nói đại ý rằng : “Tôi khuyên các anh các chị đừng bao giờ chơi chứng khoán, tôi không bao giờ chơi vì chơi là chỉ có mất tiền thôi, không hi vọng được gì đâu.”
8. “Markets are constantly in a state of uncertainty and flux and money is made by discounting the obvious and betting on the unexpected.” – George Soros –
( Tạm dịch : “(Những) thị trường luôn trong trạng thái bất định và thay đổi liên tục, tiền được tạo ra bởi việc chiết khấu từ những điều rõ ràng và đánh cược vào những điều (mọi người) không ngờ đến.” )
G.Soros cũng là một huyền thoại sống về (đầu tư/)đầu cơ trong thời đại của tôi và bạn, một trong những người giàu nhất thế giới. Hẳn bạn có nhớ về vụ đánh sập đồng bảng Anh của ông ta, bán khống với giá trị khoảng 10 tỉ $ bảng Anh và đem lại lợi nhuận 1 tỉ $ trong ngày thứ 4 đen tối năm 1992. Đây hiển nhiên là một trong những lệnh giao dịch nổi tiếng nhất mọi thời đại, nếu không nói rằng nó chính là nổi tiếng nhất.
Soros không ngại đi ngược lại đám đông, và như bạn thấy đấy, có đến 80-90% những traders là kẻ thất bại.
9. “The goal of a successful trader is to make the best trades. Money is secondary.” – Alexander Elder –
( Tạm dịch : “Mục tiêu của một trader thành công là tạo ra được những lệnh giao dịch tốt nhất. Tiền bạc chỉ là điều thứ 2.” )
Một trong những điều mà tôi thường khuyên người khác về giao dịch ngoại hối, là họ hãy tập trung để biến mình thành công nhà giao dịch tốt trước tiên, chứ không phải chỉ chăm chăm xem làm thế nào kiếm được nhiều tiền.
Tất nhiên chúng ta ai cũng muốn kiếm được tiền từ công việc này, nhưng bạn cũng cần hướng sự thích thú và tập trung vào việc phát triển bản thân mình trong khi giao dịch, thích thú khi quan sát thị trường, nhìn và phân tích cuộc chiến giữa “gấu” (giá xuống) và “bò” (giá lên), …
Bạn tập trung vào những điều này, và tiền sẽ từ từ tự chui vào ví bạn, chắc chắn.
10. “I have learned through the years that after a good run of profits in the markets, it`s very important to take a few days off as a reward. The natural tendency is to keep pushing until the streak ends. But experience has taught me that a rest in the middle of the streak can often extend it.”- Marty Schwartz –
( Tạm dịch : “Tôi đã học được qua nhiều năm rằng : sau khi thu được lợi nhuận lớn từ (những) thị trường, điều rất quan trọng ta cần làm ngay sau đó là bỏ ra vài ngày để nghỉ ngơi như một phần thưởng thêm. Theo khuynh hướng chung thì ta sẽ tiếp tục đẩy mạnh “công việc” cho đến khi thời kì thuận lợi này kết thúc. Nhưng kinh nghiệm dạy tôi rằng một chút nghỉ ngơi ở đoạn giữa thời kỳ sẽ có thể kéo dài thêm nó.” )
Hẳn bạn vẫn nhớ tôi đã nhiều lần chia sẻ rằng chúng ta nên có những thói quen, thú vui, sở thích, công việc khác nhằm giúp chúng ta “tránh xa” khỏi thị trường. Không cần thiết bạn phải ngồi hàng giờ liên tục trước máy tính để theo dõi thị trường, thực tế, theo quan điểm của tôi, thời gian bạn ở bên ngoài thị trường nên lớn hơn nhiều lần so với khi bạn trong nó.
Ngay cả những trader thành công nhất cũng luôn có 1 ít cảm xúc sau mỗi lệnh giao dịch, hãy dành cho bạn 1 hoặc 2 ngày rời xa bảng điện để tự cân bằng, tránh bị cảm xúc chi phối dẫn đến những quyết định ngu ngốc.
11. The price pattern reminds you that every movement of importance is but a repetition of similar price movements, that just as soon as you can familiarize yourself with the actions of the past, you will be able to anticipate and act correctly and profitably upon forthcoming movements. – Jesse Livermore –
( Tạm dịch : “Mô hình giá nhắc bạn về mọi chuyển động quan trọng của nó và sự lặp lại của những chuyển động giá này, điều bạn nhận thấy quen thuộc với những hành động trong quá khứ, giúp bạn dự đoán trước và hành động chính xác, thu lợi nhuận từ những chuyển động sắp diễn ra.” )
Một lần nữa ta thấy được sức mạnh của biểu đồ nến hay phương pháp giao dịch diễn biến giá (price action), nó đã hiệu quả từ những năm 1900 khi Livermore kiếm hàng triệu $ từ thị trường chứng khoán, và nó vẫn vô cùng hiệu quả cho đến ngày hôm nay.
Nó hiệu quả bởi như Livermore từng nói : “Qua thời gian, con người về cơ bản, hành động và phản ứng những cách giống nhau trong thị trường, là do kết quả của : lòng tham, sự sợ hãi, thiếu hiểu biết và hi vọng. Đó là lí do vì sao những hình mẫu cứ lặp lại nhau về cơ bản.”
Nhớ về hồi đó, ông không có máy vi tính, phải tự ghi chép giá bằng tay, mà vẫn trở thành một trong những trader vĩ đại nhất. Ngày nay, chúng ta thường tự làm rối mình bằng việc thêm thắt đủ thứ chỉ báo, đủ đường kỹ thuật mà không đào sâu, tập trung vào thứ cốt lỗi quan trọng nhất : giá.

———————————————————

Việc lắng nghe các bậc cao nhân chia sẻ luôn luôn đem lại cho tôi rất nhiều nguồn cảm hứng (từ thành công của họ) và một lần nữa tự nhìn lại mình trong công việc.
Hi vọng với bài viết này, bạn sẽ tập trung hơn vào những điều (thói quen) tốt giúp bạn thành công với giao dịch ngoại hối.
Chúc bạn 1 ngày giao dịch hiệu quả !

LED